باورهای اشتباه و غیرعلمی در خصوص واکسناسیون کرونا
باورهای اشتباهی که مردم را از فواید واکسن کرونا محروم می‌کند
این روزها و در پی نخستین گام بزرگ بشری برای شروع برنامه واکسیناسیون همگانی علیه کووید۱۹، انتشار خبری در فضای مجازی، حواشی فراوانی را به همراه داشته و موجی از واکسن هراسی را به وجود آورده است و موجب شده این سوال به شدت افکار عمومی را به خود مشغول کند، اینکه آیا واکسن های کووید۱۹ می توانند باعث مرگ شوند؟
دامنه واکسن هراسی با انتشار خبری غیر رسمی از زبان یکی از برجسته ترین اساتید ویروس شناسی در جهان «لوک مونتنیه» مبنی بر اینکه «تمام افراد واکسینه شده کرونا حداکثر طی ۲ سال فوت خواهند کرد.» در فضای مجازی طوفان به پا کرده است. در ادامه این اظهارنظر که از لوک مونتنیه برنده جایزه نوبل نقل قول شده آمده «برای افرادی که به هر شکلی واکسن کرونا را دریافت کرده اند هیچ شانس زنده ماندن وجود ندارد.»
طرح این شایعات تا حدی جدی است که به گفته متخصصان حوزه ویروس شناسی و اپیدمیولوژیست ها؛ رواج چنین فرضیه های غیرعلمی و تبلیغات منفی علیه واکسن کووید۱۹ به اندازه گسترش خود همه گیری خطرناک است. اما نکته اینجاست که این روزها همزمان با شدت گرفتن روند واکسیناسیون در کشورمان، گروه های ضد واکسن نیز با سوء استفاده از چنین اخباری قد علم کرده اند و بدین ترتیب هراس از انجام واکسیناسیون در میان برخی افراد جامعه به مشکل تازه ای بدل شده است.
در این میان سوال های متعددی برای بسیاری از افراد مطرح می شود اینکه آنچه در فضای مجازی می خوانیم و از اطرافیانمان می شنویم چقدر درست است؟
علیرغم این که سازمان بهداشت جهانی، مجامع علمی و تقریبا همه متخصصان راهکار اصلی مقابله با کرونا و قطع زنجیره پاندمی را واکسیناسیون عمومی می‌دانند، ولی همچنان بعضی از مردم برای واکسینه شدن مردد هستند و یا به طورکلی از اساس با آن مخالفند.
برخی از باورهای اشتباه مردم به همراه پاسخ سوالات در متن زیر آورده شده است:
اگر واکسن کرونا تزریق کنم دچار عوارض جدی می شوم.
پاسخ:
واکسن های کووید ۱۹ ایمن و مؤثر هستند. اما مانند همه داروها، برخی از افراد ممکن است به عوارض جانبی دچار شوند. بنابراین لازم است در خصوص عوارض و مواردی که باید به آنها توجه کنید آگاهی لازم را داشته باشید. ممکن است به مدت چند روز برخی عوارض جانبی خفیف تا متوسط را تجربه کنید. این علایم طبیعی هستند این عوارض معمولا طی ۱۲ تا ۴۸ ساعت از بین می‌روند. ابتلا به عوارض جانبی معمولی، دلیلی برای عدم دریافت دوز دوم واکسن نیست. برای محافظت کامل به هر دو روز کامل نیاز دارید.
افراد با داروهای طب سنتی در مقابل کرونا ایمن می شوند و نیاز به واکسن ندارند.
پاسخ:
نه تنها واکسیناسیون مخالف با طب ایرانی نیست، بلکه استفاده از این روش‌ها در طب ایرانی و بومی ما به تاریخی قبل از تاریخ واکسیناسیون رسمی در دنیا باز می‌گردد. ما مدعی هستیم که مکتب طب ایرانی در این زمینه حرف‌هایی برای گفتن دارد. درمان قطعی این بیماری (کووید۱۹) در طب رایج هم وجود ندارد. ولی روش‌های طب ایرانی می‌تواند در بهبود و پیشگیری کمک کننده باشد. طب سنتی ایرانی هیچ مخالفتی با واکسیناسیون ندارد و حتی قبل از آنکه واکسیناسیون به عنوان یک روش پیشگیری کننده معرفی شود، مواردی داشتیم که میکروب به بدن فرد تزریق می کردند تا ایجاد پیشگیری کند.
ترس زیادی از زدن واکسن دارم.
پاسخ:
هیچ کسی ادعا نمی‌کند واکسیناسیون هیچ عارضه‌ای ندارد، اما آیا عارضه احتمالی واکسن بیش از مرگ و میر عده کثیری از هموطنان بر اثر کرونا است.
صبر می‌کنم تا واکسن‌های باکیفیت‌تر در دسترس قرار گیرد.
پاسخ:
تمام واکسن‌هایی که در دسترسند، از نظر میزان کاهش مرگ و میر تفاوت چندانی باهم ندارند و تاثیرات مثبت تمامی این واکسن‌ها ثابت شده. نقش همه واکسن‌های موجود در دنیا، کاهش مرگ و میر است. بنابراین هر واکسنی موجود است را استفاده کنید تا بتوانیم زودتر این همه گیری را کنترل کنیم. و این به نفع همه مردم دنیاست.
از بی خطر بودن واکسن‌ها مطمئن نیستم.
پاسخ:
به گفته سازمان جهانی بهداشت واکسن‌ها بسیار کم خطرند و سالانه جان ۲ تا ۳ میلیون نفر را در جهان نجات می‌دهند. و عوارض آن بسیار ناچیز است. مثلا درد در ناحیه بازو از جمله عوارض جانبی تزریق واکسن است، ولی این درد معمولا شدید نیست. عوارض جدی‌تر بسیار کم است. "احتمال آسیب دیدن فرد از خود بیماری بسیار بیشتر از آسیب دیدنش بر اثر تزریق واکسن بیماری است."
واکسن‌ها باعث جهش‌های سلولی در بدن می‌شوند.
پاسخ:
واکسن‌ها به هیچ عنوان وارد ژن بدن انسان نمی‌شوند و به طور کلی واکسن‌ها با تولید پروتئین، ایمنی ایجاد می‌کنند. همچنین بیشتر واکسن‌ها، ویروس‌های کشته شده هستند که به ژن انسان و ایجاد تغییرات سلولی هیچ ارتباطی ندارند.
واکسن باعث ناباروری می‌شود.
پاسخ:
به هیچ عنوان به شایعات توجه نکنید. تمام مطالب مبنی بر تاثیر واکسن کرونا بر باروری، پایه و اساس علمی ندارد.
واکسن‌های تولید داخل و یا وارداتی به ایران بسیار بی‌کیفیت هستند.
پاسخ:
ثابت شده است که واکسن کرونا بر کاهش مرگ و میر اثر مستقیم دارد و تنها تفاوتی که واکسن‌ها با هم دارند در کاهش ابتلا به کرونا است که درصدهای ناچیزی را شامل می‌شود. تمام واکسن‌هایی که در ایران مصرف می‌شود تاییده معتبرترین سازمان‌های بهداشتی و علمی جهان را دارند و در تمام کشورهای پیشرفته مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
جوان و سالم هستم و نیازی به تزریق واکسن کرونا ندارم.
پاسخ:
درست است که اکثر افراد، این بیماری را بدون مشکل طی می‌کنند، ولی همچنان خطر بیماری و احتمال بالای انتقال به سایر اعضای خانواده و همکاران و عوارض احتمالی ناشی از آن بسیار بالاتر از تزریق واکسن است و هیچ فردی در برابر ابتلا به نوع شدید بیماری مصون نیست.
یک یا چند بار به کرونا مبتلا شده‌ام و آنتی بادی طبیعی در بدنم ایجاد شده است.
پاسخ:
باقی ماندن ایمنی به دنبال تزریق واکسن، طولانی تر و ایمن تر در مقایسه با ایمنی در اثر ابتلا به کرونا می باشد. اگر یک یا چند بار به ویروس کرونا مبتلا شده‌اید و اکنون از واکسن علیه این بیماری هم استفاده کنید، مطمئنا ایمنی بسیار مطمئن تر و قابل قبول تری در برابر جهش کرونا خواهید داشت.
خیلی از کسانی که واکسن استفاده کرده‌اند دوباره به کرونا مبتلا شده‌اند، بنابراین واکسن‌ها بی‌اثر هستند.
پاسخ:
اثر گذاری واکسن‌ها در کاهش مرگ و میر و پیشگیری از شدت بیماری تاثیر دارد، ولی در عین حال درصد قابل قبولی هم از مبتلا شدن پیشگیری می‌کند، با این حال علیرغم تزریق دو دوز واکسن کرونا دوباره مبتلا شدن به این ویروس موضوع عجیبی نیست، مهم این است که مرگ و میر را کاهش می دهد.
از عوارض استفاده از واکسن مثل تشنج و لخته شدن خون می‌ترسم.
پاسخ:
عوارض تزریق واکسن، کمتر از ابتلا به ویروس کرونا است. چه بسا که ممکن است عارضه‌هایی که در پی ابتلا به کرونا ایجاد می شود تا سال‌ها با شما همراه باشد.
کرونا به ژنتیک بستگی دارد و ممکن نیست به این بیماری مبتلا شوم.
پاسخ:
ویروس مدام دستخوش تغییرات و جهش‌های گوناگون می‌شود. بنابراین هیچ کسی در برابر ابتلا به کرونا ایمن نیست. ممکن است برخی افراد به مدل های بدون علامت کرونا مبتلا شده باشند .بنابراین حتما در اولین فرصت نسبت به کرونا، خود را واکسینه کنید؛ چرا که هیچ تضمینی وجود ندارد که دفعه بعد هم که مبتلا می شوید، بدون علامت باشید و ممکن است با شرایط سخت کرونا روبه رو شوید.
واکسن ابزار جاسوسی و حقه‌ای برای فروش دارو توسط شرکت‌های داروسازی است.
پاسخ:
اگر حقه بازی برای شرکت دارویی باشد، این سوال مطرح می شود که چرا کشورهایی که بیشترین مرگ و میر کرونایی را داشته اند به محض واکسینه شدن در برابر این بیماری، در حال بازگشت به زندگی عادی هستند و مرگ و میرها صفر و یا به پایین ترین میزان خود رسیده است. بی‌تردید واکسن‌ها نقش مؤثری در تضمین سلامت جامعه و کاهش ابتلا به کرونا دارد.
ما اصلا فرزندمان را واکسن نزدیم و هیچ مشکلی هم نداشته است.
پاسخ:
فرزندانتان در چتر ایمنی، که به سبب درصد بالای پوشش واکسیناسیون اتفاق افتاده، قرارگرفته اند که تاکنون بیمار نشده اند، ولی اگر درصد ایمنی کاهش یابد، بدون شک همه افراد با مشکل مواجه خواهند شد.
انتظار ما برای دریافت مجوز از همسر و پدر است.
پاسخ:
تزریق واکسن نیاز به اجازه از پدر و همسر ندارد. از نظر حقوقی، عمل تزریق واکسن کووید۱۹ به عنوان یک مسئله حساس و مهم در حوزه سلامت و درمان برای هر فرد و خانواده و حتی جامعه مطرح است و نیازی به کسب اجازه ندارد. اول اینکه اجازه ندادن تزریق واکسن از سوی قیم به اعضای آن خانواده، باعث به خطرافتادن سلامت و جان این افراد و در نتیجه به خطرافتادن سلامت جامعه می‌شود و از منظر حقوقی هم در بند ۲ماده ۵۹ قانون مجازت اسلامی آمده است: هر نوع عمل جراحی یا طبی مشروع که باید با رضایت شخص یا اولیا یا سرپرستان و نمایندگان قانونی آنها و رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی انجام شود، در موارد فوری نیاز به گرفتن رضایت ندارد.»
«همچنین طبق بند ۲ماده قانون، مجازات خودداری از کمک به مصدومان و رفع مخاطرات جانی مصوب ۱۳۵۴، جرم محسوب شده و دارای محکومیت است. هر کدام از اعضای خانواده چه زن و چه فرزندان می‌توانند در راستای حفظ سلامت و جلوگیری از مبتلاشدن به ویروس کرونا که منجر به انتقال آلودگی در جامعه هم می‌شود، برای تزریق واکسن اقدام کرده و در این مورد نیازی به رضایت و اجازه همسر و سرپرست خانوار ندارند.
ترس کاذب ناشی از عوارض واکسن کرونا
پاسخ:
یکی از شهروندان جویباری می گوید: سواد درست و حسابی ندارم، اما پسر بزرگم می گوید که واکسن کرونا برای من که ۸۰ سال سن دارم خطرناک است و ممکن است برایم مشکلی به وجود بیاید. تاکنون سه مرتبه پزشک خانواده محل زندگیم برای تزریق واکسن کرونا با من تماس گرفتند، اما پسرم به دلایل مختلف اجازه نداده تا واکسن تزریق کنم. این شهروند جویباری تصریح کرد: خدارو شکر سابقه بیماری خاصی ندارم، اما پسرم به من به شدت وابستگی دارد و می گوید اگر واکسن بزنی اتفاقی برایت می افتد.
پدیده «Antibody dependent enhancement» در مورد کرونا در حال تحقیق است
پروفسور لوک مونتنیه برنده جایزه نوبل، فردی است که اولین بار عامل بیماری ایدز را کشف کرد و انتشار دهندگان چنین اخبار غیرواقعی تصورشان بر این است اگر از قول ایشان حرفی بزنند مورد قبول عموم قرار می گیرد، در حالی که ترجمه سخنان وی نشان می دهد اصلا چنین حرفی زده نشده و این شایعه از سوی گروه های مخالف واکسن مطرح می شود.
دکتر مونتنیه گفته است با توجه به تغییرات ویروس کرونا ممکن است آنتی بادی های ناشی از واکسن، خنثی کننده ویروس های تغییریافته نباشند و مجموعه این آنتی بادی های غیر نوترالیزان با ویروس با توجه به پدیده «Antibody dependent enhancement» صورت می گیرد یعنی مجموعه ویروس و آنتی بادی توسط سلول ها مثلا سلول های دفاعی، بهتر گرفته و وارد سلول می شوند و تکثیر یابند. ولی باید توجه داشت که هر ویروسی در هر سلولی توان تکثیر ندارد ولی در بعضی ویروس ها به عنوان مثال ویروس تب دانگ مجموعه ویروس و آنتی بادی که توسط ماکروفاژها گرفته می شود از بد حادثه این سلول مناسب برای تکثیر ویروس است و تکثیر می یابد ولی هر مجموعه ویروس و آنتی بادی وارد این سلول شود لزوما نمی تواند تکثیر کند و تاکنون علی رغم تغییرات ویروس کرونا چنین پدیده ای دیده نشده است.
واکسن‌ستیزی در پوشش طب سنتی
آنطور که شایع شده حامیان طب سنتی و ایرانی هم جزو مخالفان تزریق واکسن هستند. این در حالی است که متخصصان این حوزه تأکید می‌کنند، این طب هیچ مخالفتی با تزریق واکسن ندارد. «با شیوع پاندمی، شاهد فعالیت تعدادی از افراد غیرپزشک هستیم که از قول ما نظراتی را درباره کرونا و واکسن‌ها مطرح می‌کنند. این افراد در برخی برنامه‌ها و رسانه‌ها هم حضور دارند و از آنها به اشتباه به‌عنوان متخصصان طب سنتی ایرانی نام برده می‌شود که به اظهارنظرهایشان جنبه رسمی می‌دهد، اما این اظهارنظرها به هیچ عنوان مورد تأیید ما نیست؛ چراکه در طب ایرانی ما داعیه‌دار واکسیناسیون (مایه‌کوبی و آبله‌کوبی) در قرون گذشته هستیم.
اقدام فوری برای آموزش و جلب مشارکت مردم
«گروهی از افراد با ماهیت واکسن یا ورود هر داروی بیولوژیک به بدن مخالف هستند که البته تعداد این افراد بسیار کم است، اما گروهی هم هستند که به‌دلیل عوارض و مشکلات آینده با تزریق واکسن مخالفت می‌کنند. درباره این افراد باید آموزش کافی و اطلاع‌رسانی برای تغییر رفتار و نگرش‌شان صورت بگیرد که متاسفانه در کشور به این موضوع توجهی نشده است.»
متاسفانه، برخی از رسانه‌های مجازی و غیررسمی به تقویت ترس‌های این‌چنینی درباره واکسن دامن زده‌اند. تأثیر این رسانه‌ها بر مردمی که تمایل به واکسن زدن ندارند، زیاد است. «برخی کشورها برای واکسن‌های موجود در سبد کشور ما ویزا صادر نمی‌کنند و این مسئله باعث می‌شود که افراد به‌دنبال واکسن‌های خاص باشند.» با اینکه گفته می‌شود ایران در واکسینه کردن جمعیت هدف، از بسیاری از کشورها عقب است، اعدادی که در کشور ما برای واکسن نزده‌ها مطرح می‌شود، نسبت به میانگین‌های جهانی بالاتر نیست. با این حال باید برای افزایش میزان واکسیناسیون و جلب مشارکت مردم، آموزش‌های لازم داده شود و اقدامات فوری صورت گیرد. تنها با این راه است که می‌توان میزان واکسیناسیون را بالا برد. متخصصان تأکید می‌کنند که در کنار اینها باید تحقیقات انجام شده در ارتباط با ایمنی‌زایی واکسن‌های موجود منتشر شده و تأثیر واکسیناسیون بر کاهش آمار مرگ و ابتلا در اختیار مردم قرار گیرد تا آمار واکسیناسیون بالاتر رود.
